Onderpresteren: wat is het en hoe ga je ermee om?

Vandaag wil ik het hebben over een belangrijk onderwerp binnen de wereld van hoogbegaafdheid: onderpresteren. Dit komt vaker voor dan je denkt en kan voor veel zorgen en frustraties zorgen, zowel bij het kind als bij jullie als ouders. Laten we eens kijken naar wat onderpresteren precies is, waarom het gebeurt, en wat we eraan kunnen doen.

Wat is onderpresteren?

Onderpresteren betekent dat een kind niet presteert op het niveau dat verwacht mag worden op basis van zijn of haar capaciteiten. Bij hoogbegaafde kinderen zien we dit vaak omdat ze niet de juiste uitdaging krijgen of omdat er andere factoren meespelen die hun prestaties beïnvloeden. Het is belangrijk om hierbij onderscheid te maken tussen absoluut en relatief onderpresteren:

💡 Absoluut onderpresteren: Dit houdt in dat een kind significant onder het gemiddelde presteert vergeleken met leeftijdsgenoten. Bijvoorbeeld, een hoogbegaafd kind dat steeds onvoldoendes haalt.

💡 Relatief onderpresteren: Hier presteert een kind wel op of boven het gemiddelde niveau van leeftijdsgenoten, maar niet op het niveau dat gezien hun capaciteiten verwacht mag worden. Bijvoorbeeld, een kind dat achten en negens haalt, terwijl het met zijn talenten eigenlijk tienen zou moeten kunnen halen.

Waarom onderpresteren hoogbegaafde kinderen?

🌟 Gebrek aan uitdaging: Hoogbegaafde kinderen hebben vaak meer uitdaging nodig dan het reguliere onderwijs biedt. Als ze zich vervelen, kunnen ze hun interesse verliezen en daardoor minder goed presteren. Herkenbaar?

🌟 Perfectionisme en faalangst: Hoogbegaafde kinderen zijn vaak (maar zeker niet allemaal!) perfectionistisch en bang om fouten te maken. Dit kan ervoor zorgen dat ze uitdagingen uit de weg gaan, uit angst om te falen.

🌟 Gebrek aan peers: Soms hebben hoogbegaafde kinderen moeite om aansluiting te vinden bij leeftijdsgenoten. Dit kan ervoor zorgen dat ze zich geïsoleerd voelen en minder gemotiveerd raken.

🌟 Onbegrepen hoogbegaafdheid: Niet iedereen begrijpt wat hoogbegaafdheid inhoudt, en daardoor worden de unieke behoeften van deze kinderen niet altijd herkend of vervuld.

Wat zijn de gevolgen van onderpresteren?

💔 Lage zelfwaardering: Kinderen die onderpresteren kunnen een laag zelfbeeld ontwikkelen, omdat ze het gevoel hebben dat ze niet succesvol zijn.

💔 Demotivatie: Als leren niet meer leuk is, verliezen ze hun motivatie. Dit kan zich uiten in apathie, zowel binnen als buiten school.

Wat kan de omgeving doen?

❤️ Onderwijsaanbod aanpassen: Het aanpassen van het onderwijs aan de behoeften van hoogbegaafde kinderen is cruciaal. Denk aan compacten en verrijken, plusklassen of versneld leren.

❤️ Individuele coaching: Een coach kan helpen om de talenten van een hoogbegaafd kind te ontwikkelen en hun zelfvertrouwen te versterken. Coaching kan ook helpen bij het omgaan met perfectionisme en faalangst.

❤️ Sociale netwerken opbouwen: Zorg voor mogelijkheden voor sociale interactie met gelijkgestemde peers (=ontwikkelingsgelijken). Dit kan bij Pienterpracht via plusklassen, kampen of babbelavonden voor ouders.

❤️ Ouders en leraren opleiden: Het is belangrijk dat ouders én leerkrachten weten wat hoogbegaafdheid is en welke uitdagingen dat met zich meebrengt. Zich goed informeren, bijscholingen volgen, boeken lezen,… is dus essentieel.

Met de juiste aanpak kunnen we onderpresteren dus aanpakken…

Liefs,
Katrin